Cliëntenparticipatie van jongeren vraagt speciale aandacht

Het betrekken van kinderen, jongeren en hun ouders om mee te praten of mee te doen in beleid, vraagt speciale aandacht. Jongeren worden vaak gemist bij de reguliere activiteiten om cliënten en burgers te betrekken bij beleidsvorming. Zo blijkt het lastig om de doelgroep jongeren via Wmo-raden te betrekken. Jongeren voelen zich vaak onvoldoende aangesproken tot de onderwerpen of de vorm van participatie. Daarnaast is de doelgroep ‘jongeren’ heel divers en niet op één manier te bereiken.

Voorwaarden voor het succesvol betrekken van jongeren

De sleutel tot het succesvol betrekken van jongeren is dat zij ervaren dat er ook daadwerkelijk geluisterd wordt en dat hun mening ook echt telt. Uit de ervaringen die MOVISIE opgedaan heeft in het werken aan jongerenparticipatie komen wij tot de volgende voorwaarden:

• Geef jongeren zelf het stuur in handen;
• Jongeren zijn zelf de beste ambassadeurs om andere jongeren te bereiken;
• Zorg voor een actie-/ doe-gerichte benadering in het organiseren van participatie;
• Sluit aan bij de leefwereld en de behoeften van jongeren.

Negen methoden specifiek voor jongerenparticipatie

Samen met Zorgbelang Gelderland zijn vanuit het Kennisprogramma Cliëntenparticipatie een aantal methoden geselecteerd die zeer geschikt zijn voor jongeren. Deze zijn geïllustreerd met praktijkvoorbeelden. Adviseurs van Zorgbelang beschrijven de methoden als zeer bruikbaar voor het betrekken van jongeren bij de transitie van de jeugdzorg. Hieronder vindt u de negen methoden kort beschreven, met een link naar de complete beschrijving als download.

1: Peerconsultatie

Volksbond Amsterdam zette de peer to peer methode succesvol in onder dak- en thuisloze jongeren in Amsterdam. De jongeren formuleerden zelf de vragen, legden contacten en interviewden hun peers. Op deze wijze verkreeg de stichting toegang tot een moeilijk bereikbare doelgroep. Met de resultaten heeft de stichting nieuw beleid geformuleerd. De methode droeg daarnaast bij aan het zelfvertrouwen en empowerment van dak- en thuisloze jongeren die als deelnemers mee deden. Download deze methode.

2: Theater als gespreksmethode

Bij Stichting Kikid draaide het programma Pep & Punch dat bestaat uit theater en discussie. Jongeren uit het voortgezet onderwijs kregen hierdoor inzicht in de effecten en gevolgen van het gebruik van drank en (soft)drugs. Hierbij werd ook de methode van peer educatie toegepast. Jongeren werden ingezet om voorlichting te geven aan de eigen doelgroep. Dit bleek een uitstekend middel, omdat leerlingen zich hierdoor kunnen identificeren met de peers waardoor zij makkelijker inzien wat dit betekent voor hun eigen leefsituatie. Download deze methode.

3: Instellingsschouw

Met een instellings-, wijk- of buurtschouw lopen deelnemers en deelnemers knelpunten aan, spreken zij hun waardering uit en doen zij suggesties voor verbeteringen van hun leefomgeving. In 2007 initieerde Volksbond Amsterdam de Participatie Audit voor (zwerf)jongeren Amsterdam (PAJA). In vier instellingen werd een schouw georganiseerd. Zwerfjongeren gaven feedback over de opvang en begeleiding binnen de instelling. De Volksbond verkreeg zo concrete aanbevelingen voor de verbetering van de kwaliteit van de opvang. Download deze methode .

4: Cocreatie

Cocreatie betrekt verschillende deelnemers binnen de organisaties bij het vormen van nieuw beleid. In 2008 heeft de gemeente Wageningen drie klankbordgroepen georganiseerd om input te krijgen voor het visiedocument bij het vormgeven van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Wageningen. De drie klankbordgroepen bestonden uit: jongeren, ouders en instellingen. Uit elke klankbordgroep kreeg de gemeente informatie over de visie, uitgangspunten, uitstraling, werkwijze, locatie, sollicitatieprocedure en inrichting van het CJG. Download deze methode.

5: Een steekje los? Een eigenwijs spel!

Een uniek, flexibel en veelzijdig spel, voor iedereen die raakvlakken heeft met psychische gezondheid. Het spelbord bestaat uit acht levensthema’s. Daarnaast zijn er zes werkvormen die variabel kunnen worden ingezet. Het spel is in 2010 genomineerd voor de Agis Zorgverbeteraars prijs en behoort tot de vijf beste Zorgvernieuwingsinitiatieven in Nederland. Er is veel vraag naar spelworkshops op locatie, zoals op (kwartiermakers)festivals, symposia en op scholen. Download deze methode.

6: Pizzameeting of tea for two

Stichting Zon heeft deze methode toegepast in de dak- en thuislozen opvang voor  jongeren. De leiding van een opvanginstelling wilde de mening van jongeren horen over een aantal zaken. Zij organiseerde een korte reeks ‘pizza gesprekjes’ waarin zij 3 à 4 jongeren per keer persoonlijk uitnodigden. Met deze gesprekjes kreeg de leiding vanuit deze jongeren uiteenlopende informatie en input voor beleid- en praktijkontwikkeling. Download deze methode.

7. Verbetergroep

Plattelandsjongeren uit Groningen (gemeente Loppersum) zijn in het kader van een peeronderzoek naar radicalisering onder plattelandsjongeren met een verbetergroep aan de slag gegaan. Het centrale knelpunt: plattelandsjongeren ontwikkelen sneller negatieve gedachtes over buitenlanders dan stadsjongeren. De gekozen oplossing: het multicultureel festival ‘Toren PoB- Platteland ontmoet  buitenland’ in de eigen gemeente. Na een succesvol festival in 2011, is inmiddels een stichting opgericht door de jongeren en wordt gewerkt aan een volgende editie. Download deze methode.

8: Visuele prikkelmethode

De visuele prikkelmethode maakt gebruik van beelden die deelnemers met behulp van foto’s van hun (woon- en leef)omgeving maken. De methode is succesvol ingezet in ziekenhuizen. Zieke kinderen laten met behulp van foto’s hun dagelijkse leven zien. Zij fotografeerden verschillende gelaatsuitdrukkingen van verpleegkundigen en artsen om hen heen. De foto’s hielpen deze kinderen met het bewaken van hun identiteit in een overweldigende medische wereld. Download deze methode.

9: Website of social media

Via een website of social media (digitale sociale netwerken) kunnen mensen contact met elkaar leggen, hun mening geven en reageren op stellingen. Deeljezorg.nl is een site van Zorgbelang waar burgers hun zorgen over de zorg delen. Burgers plaatsen hier hun eigen verhaal, ervaring, oproep of tip over zorg en welzijn, en kunnen er verhalen en reacties lezen van gelijkgestemden. Zorgbelang krijgt zo goed zicht op wat de bezoekers van de website bezighoudt en welke vragen en ervaringen zij hebben. Download deze methode.

Participatie in zicht

Gemeenten erkennen het belang van het betrekken van jongeren (en hun ouders), maar in praktijk komt dit nog niet altijd van de grond. Uit onderzoek van Verwey Jonker ‘Participatie in zicht’ (2013) blijkt dat gemeenten niet goed weten hoe zij de participatie van kinderen, jongeren en hun ouders in beleidsvorming rond de transitie vorm moeten geven. Er is veel behoefte aan goede voorbeelden en handvatten om jongerenparticipatie beter neer te zetten. MOVISIE hoopt u met bovenstaande methoden een handje te kunnen helpen.

Meer lezen

Er zijn nog veel meer methoden voor jongerenparticipatie. Kijk ook eens bij:

• De toolkit Jeugdparticipatie Be involved , een actuele en gebruiksvriendelijke toegang tot methodieken op het gebied van jeugdparticipatie. Ontwikkeld door Stichting Alexander en het Verwey-Jonker instituut.
• De Pizza toolkit , deze beschrijft beschrijft welke vormen van inspraak en zeggenschap er voor jongeren zijn. Ontwikkeld in 2013 door Stichting Zwerfjongeren Nederland, United Voices en MOVISIE.
• Jongerenparticipatie gewoon doen! De stem van jongeren en hun instelling. (MOVISIE, 2012)

Bron: Movisie